اهل بیت

مشخصات بلاگ

باعرض سلام.
خوشحالم که از وبلاگ من بازدید کرده اید و امیدوارم مطالب آن مورداستفاده ی شماعزیزان واقع شود.
درضمن من دانشجو رشته کامپیوتر در دانشگاه امام علی (ع) دراستان یزد هستم.
درس مرتبط با موضوع وبلاگ : اندیشه اسلامی1
استاد مرتبط: جناب استاد قیوم زاده
موفق باشید.

بایگانی

۳۴ مطلب در آبان ۱۳۹۵ ثبت شده است

از نظر مفسران شیعه در دلالت آیه بر عصمت اولی الامر تردیدی نیست. استدلال شیعیان بر دلالت این آیه بر عصمت اولی الامر بر دو نکته مبتنی است:

  1. هرگاه خداوند به اطاعت بی‌قید و شرط از کسی فرمان دهد، آن فرد، معصوم خواهد بود؛ چون اگر معصوم نباشد و دستور به انجام‌دادن گناه بدهد، اجتماع نقیضین لازم می‌آید؛ یعنی هم باید از او اطاعت کرد (بنابر فرمانی که خداوند داده) و هم اطاعت نکرد (بنابر اینکه انسان نباید گناه کند).
  2. "اولی الأمر" بدون تکرار فعل "أطیعوا"، به دنبال الرسول آمده است و از آنجا که اطاعت از رسول به دلیل معصوم‌بودنش‌، به‌طور مطلق واجب است، اطاعت از "اولی الأمر" نیز همانند آن، بدون قید و شرط خواهد بود و این، کشف از معصوم‌بودن "اولی الأمر" می‌کند.

در اهل سنت نیز کسانی چون فخر رازی‌ که از مفسران بزرگ اهل سنت است، دلالت این آیه بر عصمت اولی الامر را می‌پذیرد.

درباره شأن نزول این آیه گفته‌اند: فردی به ظاهر مسلمان(منافق) و مردی یهودی بر سر موضوعی اختلاف کردند. فرد یهودی گفت: موضوع را نزد محمد بن‌عبدالله ببریم. مرد یهودی می‌دانست حضرت محمد(ص) رشوه نمی‌پذیرد؛ اما مرد به ظاهر مسلمان گفت: حَکَم میان من و تو کعب بن‌اشرف یهودی باشد. زیرا می‌دانست او رشوه می‌گیرد و به نفع رشوه‌دهنده داوری می‌کند. به دنبال این حادثه، آیه اولی الامر نازل شد و مردم را به اطاعت از خدا و رسول و اولی الامر فرمان داد.

یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ أَطِیعُواْ اللّهَ وَأَطِیعُواْ الرَّسُولَ وَأُوْلِی الأَمْرِ مِنکُمْ فَإِن تَنَازَعْتُمْ فِی شَیْءٍ فَرُدُّوهُ إِلَى اللّهِ وَالرَّسُولِ إِن کُنتُمْ تُؤْمِنُونَ بِاللّهِ وَالْیَوْمِ الآخِرِ ذَلِکَ خَیْرٌ وَأَحْسَنُ تَأْوِیلاً ﴿۵۹ نساء﴾

ای کسانى که ایمان آورده‌اید، خدا را اطاعت کنید و پیامبر و اولیای امر خود را [نیز] اطاعت کنید؛ پس هر گاه در امری [دینی] اختلاف نظر یافتید، اگر به خدا و روز بازپسین ایمان دارید، آن را به [کتاب‌] خدا و [سنت‌] پیامبر [او] عرضه بدارید، این بهتر و نیک‌فرجام‌تر است.

حدیث سفینه نوح نیز بر وجوب پیروی از اهل بیت دلالت می‌کند، زیرا در این حدیث پیامبر(ص) اهل بیت خود را به کشتی نوح تشبیه کرده است که هر کس داخل آن شد از طوفان نجات یافت، و هر کس از داخل شدن به آن سرباز زد هلاک گردید.

ابن حجر مکی گفته است: “وجه تشبیه آنان به کشتی نوح این است که هر کس به خاطر تشکر از کسی که این شرافت را به آنان اعطا کرده است، آنها را دوست بدارد و عظیم شمارد و هدایت دانشمندان آنان را بگیرد و به کار بندد از تاریکی مخالفت‌ها نجات یافته و هر کس با آنان مخالفت کند در دریای کفران نعمت و پرتگاه‌های طغیان هلاک خواهد شد”. وی درباره سند حدیث سفینه گفته است: “این حدیث از طُرُق مختلف که برخی از آنها برخی دیگر را تقویت می‌کند، روایت شده است”. 

خداوند در آیه اولی الامر اطاعت از خود و رسول خود و اولی الأمر را واجب کرده است: “أَطیعُوا اللَّهَ وَ أَطیعُوا الرَّسُولَ وَ أُولِی الْأَمْرِ مِنْکُمْ” خدا را اطاعت کنید و پیامبر و اولیاء امر خود را. با توجه به این که «اولی الأمر» بر «الرسول» عطف شده است، بدون این که فعل «أطیعوا» تکرار شود، معلوم می‌شود که ملاک وجوب اطاعت از اولی الأمر همان ملاک وجوب اطاعت از رسول خداست و اطاعت رسول خدا بدان جهت که رهبری الهی است و از مقام عصمت برخوردار است واجب گردیده و اگر او معصوم نبود، اطاعت از او بدون هیچ قید و شرطی واجب نمی‌شد، این مطلب در مورد اولی الأمر نیز جاری است، و آنان نیز به دلیل این که از صفت عصمت برخوردارند در آیه اطاعتشان به صورت مطلق واجب شده است.

بنابراین، آیه اولی الأمر علاوه بر معصوم بودن کسانی که پس از پیامبر (ص) در رهبری جامعه اسلامی جانشین او می‌باشند، بر وجوب اطاعت از آنان نیز دلالت می‌کند.

از طرفی آیه تطهیر و روایات مربوط به آن مصادیق اولی الأمرِ معصوم را معرفی کرده است، آنان چنان که گذشت اصحاب کساء هستند. پس، اطاعت از اهل بیت معصوم پیامبر (ص) به عنوان متولیان امر هدایت و رهبری امت اسلامی پس از آن حضرت، واجب است. 

از حدیث ثقلین ، وجوب پیروی از اهل بیت نیز به روشنی به دست می‌آید، زیرا در این حدیث، نجات امت از گمراهی منوط به تمسک به کتاب خدا و اهل بیت پیامبر (ص) گردیده است، تمسّک به معنای درآویختن است، درآویختن به قرآن به شناخت دستورات قرآن و پیروی از آنهاست، همین گونه است درآویختن به اهل بیت، یعنی نخست باید دستورهای آنان را شناخت، سپس آنها را به کار بست. 

مفسران درباره مصادیق اهل بیت در این آیه، اختلاف نظر دارند. بسیاری از صحابه، مانند انس بن مالک، ابوسعید خُدْری، ام سلمه، عایشه، سعدبن ابی وقّاص، عبدالله بن جعفر و عبدالله بن عباس، مراد از اهل بیت پیامبر(ص) را علی(ع) و فاطمه(س) و حسن(ع) و حسین(ع) دانسته‌اند. از امامان شیعه(ع) نیز احادیثی در تأیید این قول نقل شده است.

در قولی دیگر، مراد از اهل بیت، همسران پیامبر(ص) دانسته شده، زیرا سیاق آیه در بیان احوال ایشان است. از عِکْرِمَه مولای ابن عباس و مقاتل بن سلیمان احادیثی با این مضمون نقل شده است.

قول سوم که به زید بن اَرْقَم صحابی پیامبر(ص) منسوب است، مراد از اهل بیت را کسانی می‌داند که خداوند زکات دادن به آنان را حرام گردانیده است و آنان از نزدیکان پیامبر(ص)، از قبیل آل علی و آل عقیل و آل جعفر بن ابی طالب، هستند و منظور از تطهیر در این قول، پاک گردانیدن از دریافت و مصرف صدقه و زکات، است.

در مسند احمد بن حنبل چندین بار روایت نقل می‌شود که مضمون همه آنها این است که پیامبر(ص)، مصداق آیه تطهیر را بیان فرموده است: فاطمه، همسر و دو پسرش. همو در فضائل الصحابه، روایت می‌کند که پیامبر(ص) به مدت ۶ ماه هنگام خروج برای نماز صبح، به در خانه فاطمه که می‌رسید صدا می‌کرد:‌ای اهل بیت! نماز! نماز!‌ای اهل بیت! «خدا فقط می‌خواهد آلودگی را از شما خاندان [پیامبر] بزداید و شما را پاک و پاکیزه گرداند».

در باره معنای "رجس" مفسران اختلاف نظر دارند و برای آن معانی مختلفی ذکر کرده‌اند، از جمله: گناه، فسق، شیطان، شرک، شک، بخل، طمع، هوای نفس و بدعت. عالمان و مفسران شیعه، پاک کردن اهل بیت(ع) از رجس را به معنای عصمت از گناهان و توفیق طاعت دانسته‌اند. در برخی منابع شیعه و اهل سنت آمده که پیامبر(ص) در توضیح این آیه گفته‌اند: «من و اهل بیتم از گناه طاهریم» حضرت علی(ع) نیز در جریان فدک با استناد به این آیه منزه بودن از گناه حضرت زهرا(س) را اثبات می‌نماید.

این آیه به "آیه تطهیر" شهرت یافته است. و با "إِنَّما" که به تصریح لغویان، برای حصر است، آغاز شده و انحصار اراده الهی به آنان را بیان می‌کند. تقدیم جار و مجرور (عنکم) بر مفعولٌ به (الرجس) و نیز اعراب نصب (أهل البیت) که مفید اختصاص است، بر این تأکید می‌افزاید.

تعبیر "یطهّرکُم" در پی "لِیذهِبَ عَنکُم‌الرّجسَ" تأکیدی بر طهارت و پاکیزگی به دنبال دور شدن پلیدی‌ها است و "تَطهِیرًا" که مفعول مطلق است نیز تأکیدی دیگر برای طهارت به شمار می‌رود.

"الرِجسَ" که با الف و لام جنس است، هرگونه پلیدی فکری و عملی اعمّ از شرک، کفر، نفاق و جهل و گناه را در برمی‌گیرد.

در برخی احادیث آمده است این آیه در خانه ام سلمه همسر پیامبر(ص)، نازل شده و هنگام نزول آن علاوه بر پیامبر(ص) علی(ع)، فاطمه(س)، حسن(ع) و حسین(ع) هم حاضر بودند. در این هنگام پیامبر(ص) پارچه‌ای خیبری (کساء) را که بر آن نشسته بود، بر روی خود و علی و فاطمه و حسنین کشید و دست‌ها را به سوی آسمان بالا برد و گفت: "خدایا! اهل بیت من این چهار نفرند. اینان را از هر پلیدی پاک گردان". ام سلمه از پیامبر(ص) پرسید آیا من نیز در شمار اهل بیت(ع) قرار دارم که پیامبر(ص) پاسخ داد تو از همسران رسول خدایی و تو (بر راه) خیر هستی.